Gulp en Geul
Rivier de Gulp is een snelstromende zijbeek van de Geul. De rivier is bij benadering 22 kilometer van de bron in Hendrikkapelle (België) tot de monding bij Gracht Burgraaf (Gulpen, Nederland).
In de Romeinse tijd werd de Gulp ‘‘Galopia’’ of ‘‘Gulippa’’ genoemd, wat ‘‘kleine Geul’’ of ‘‘bovenbeek’’ betekent. De Gulp is een echte forellenbeek: snel vliedend en rijk aan zuurstof. De beekforel komt dan ook veelvuldig voor.
Op onderstaande foto ziet u het riviertje door het centrum van Gulpen stromen. Op de omringende terrasjes is het in de zomer goed toeven.
Op de foto boven ziet u het riviertje "De Gulp" als kabbelend beekje voorbij de tuin van de familie van der Weijden stromen.
De Geul is 58 kilometer lang en het totale verval bedraagt ongeveer 250 meter. Vroegere kanalisaties worden weer opgeheven, zodat de rivier weer in haar oude loop komt te liggen. De rivier meandert zo weer als vanouds door het Zuid-Limburgse landschap. De bekendste zijrivieren in België en Nederland zijn beneden vermeld onder 'zijbeken'.
Langs het Belgische deel van de Geul liggen de dorpen Eynatten, Hauset, Hergenrath, Kelmis, Moresnet, Blieberg (Plombières) en Sippenaeken. In Nederland stroomt de Geul langs Epen, Mechelen, Partij (bij Wittem), Wijlre, Schin op Geul, Valkenburg, Broekhem, Meerssen, Bunde.
Waterhuishoudelijke betekenis
In de benedenloop van de Geul, nabij Meerssen, is een overloopgebied ingericht waardoor bij hoogwater niet al het water in een keer de Maas instroomt. Daardoor gaat de waterkwaliteit vooruit.
Ecologische betekenis
De Geul herbergt een voor Nederland unieke flora en fauna. In dit snelstromende water komen de elrits, gestippelde alver en de beekforel voor. Aan de bovenloop vindt men het zinkviooltje. In de heuvels bij Valkenburg kan een kleine populatie van de geelbuikvuurpad gevonden worden. In veel bomen langs de Geul komt de maretak voor.
De Geul was een gereguleerd water geworden. Hierdoor zijn een aantal van de kenmerken van een natuurlijke stroom verdwenen. Met Europese subsidie wordt de natuurlijke staat van de Geul hersteld.
De bron bij het ontstaan van de Geul
De Geul mag weer zijn eigen weg vinden waardoor stroomversnellingen, grindoevers en afkalvende oevers terugkeren. Hopelijk zullen vissen als de barbeel en misschien de vlagzalm hierdoor hun weg naar de Geul terugvinden.
De Geul (Duits: Göhl, Frans: Gueule, Oude benamingen: Gullo (922), Guel en Goel (15e eeuw) en Gule) is een rivier die ontspringt in de gemeente Raeren in België nabij de Zyklopensteine aan de Duitse grens nabij de plaats Lichtenbusch. Ze verlaat België bij Sippenaeken en komt bij Cottessen Nederland binnen om bij het gehuchtje Voulwames onder Itteren uit te monden in de Maas.
Ontwikkelingen
Begin jaren '30 van de 20e eeuw waren er plannen om het Boven-Geuldal te gaan gebruiken als spaarbekken voor het opwekken van elektriciteit. In 1932 werd de Contact Commissie inzake Natuurbescherming (CC) opgericht om deze ontwikkeling te stoppen vanwege het kenmerkende heuvellandschap en de uitzonderlijke flora. De CC kreeg hierbij hulp van tientallen andere natuur-beschermingsorganisaties, alsook de KNAC en de ANWB. De acties van het CC zorgden er uiteindelijk voor dat deze ontwikkeling werd afgeblazen.
tussen Itteren en Borgharen